[secretera].
portal bibliofilsko-aukcyjny

Staszic Stanisław. Uwagi nad Życiem Jana Zamoyskiego Kanclerza i Hetmana W.K. Do dzisieyszego stanu Rzeczypospolitey Polskiey przystosowane. B.m. [Warszawa]. B.r. [1787]. B.w. [Michał Gröll], 8°, s. 365, [1], k. [1], opr. z epoki, płsk z szyldzikami, obcięcie kart barwione. 1200,-

E.XXIX, 220-222 (błędnie podaje datę wydania). Wydanie 1. (wariant drugi z korektą niektórych błędów drukarskich, z sierpnia 1787 r., wariant pierwszy ukazał się wiosną tego samego roku). Sztandarowe dzieło polskiego oświecenia, poruszające kluczowe kwestie ustroju Rzeczypospolitej, pisane ze świadomością zagrożenia niepodległości kraju. Wydane w pośpiechu, wykorzystując nieobecność króla w Warszawie, anonimowo, bez miejsca i roku wydania, z adnotacją „W Heilsbergu, 20 maja 1785”. Pierwszy nakład w ilości 400 egzemplarzy rozszedł się błyskawicznie. Ze względu na pośpiech druk zawierał wiele błędów, wyszedł bez korekty autorskiej. Wobec tak dużego zainteresowania czytelników, Michał Gröll zdecydował o kolejnej edycji, która ukazała się w sierpniu tego samego roku. Wydanie to odbito z nowego składu drukarskiego, z częściowo poprawionymi błędami (ale nie ustrzeżono się nowych – w tytule części drugiej zniekształcono nazwisko „Zamoysikego” – tak jest też w oferowanym egzemplarzu). Na początku tego ważnego dzieła znajduje się rozdział poświęcony edukacji. Następnie autor przedstawia poglądy na sprawy wojska, podatków, kwestie ekonomiczne, prawodawstwo, sądownictwo, kupiectwo. Na końcu w rozdziale: „Sposób ratowania Polski od podziału” pisze: „Kto wolności ofiar czynić wzbrania się, ten niegodnym wolności darów stanie się. Polacy bez poświęcenia wolności rzeczonych odmian, wolność utracą”. Praca Staszica wywołała obszerną dyskusję i stała się inspiracją dla licznych pism polemicznych wydawanych w początkowym okresie obrad Sejmu Czteroletniego. Brak s. 99-110 (niedopatrzenie introligatora z epoki). Opr. płsk marm., grzbiet sześciopolowy, w polu 2. szyldzik z tytulaturą, w pozostałych tłocz. i złoc. Na licach pap. marm. Nieaktualny wpis własnościowy z epoki na pierwszej karcie. Ubytki grzbietu, lica z otarciami, ślady zalania początkowych kart, ślady po owadach, poza tym stan dobry. Rzadkie.

Lit.: A. Jendrysik, O wydaniach „Uwag nad życiem Jana Zamoyskiego” w XVIII w. [w:] Pamiętnik Literacki, 1961

Ilośc odsłon: 628