[secretera].
portal bibliofilsko-aukcyjny

[Krzysztof Grzymułtowski] – Zbiór rękopiśmiennych epitafiów, listów, mów, pism, suplik prywatnych i publicznych, 1 ćw. XVIII w., s. [8] (indeks), 333, 36 x 29 cm, opr. płsk z epoki z tłocz. i złoc., szyldzik, obcięcia kart barwione; dodano dzieło:

Krzysztofa Grzymułtowskiego wojewody poznańskiego listy i mowy; wyd.
A. Jabłonowski. (Źródła Dziejowe, t. 1). Warszawa 1876 b.w., s. [8], CXX, 152, 23 cm, opr. płsk z epoki. 9000,-

Rękopis zawiera 397 tekstów źródłowych od czasów panowania Władysława IV do Jana III Sobieskiego (1638-1688), poprzedzonych inwentarzem pt. „Catalogus variarum sermonum literarum, scripturarum”. Język polski, gdzieniegdzie łaciński. Wśród tekstów m.in.: epitafia pośmiertne, listy, mowy, odpowiedzi (responsy), podziękowania, supliki, wota, itp. W zbiorze przeważają dokumenty publiczne, jak mowy sejmowe i sejmikowe, listy w sprawach państwowych (m.in. poselstwa do władców europejskich, w tym niechrześcijańskich lub mowy do posłów zagranicznych w Polsce), zgody religijne (np. z unitami). Autorami byli zarówno władcy polscy, jak i najwyżsi dostojnicy Rzeczypospolitej Obojga Narodów (głównie koronni), w tym prymasi, biskupi, kanclerze i podkanclerze, hetmani i wojewodowie, zwykle z magnackich rodów. Wiele materiałów związanych z lokalnymi sejmikami, głównie wielkopolskimi, co zdaniem Jabłonowskiego wskazywało na możliwość powstania dzieła na zamówienie jednego z wielkopolskich rodów (Grzymułtowskiego?); znaczna część autorów tekstów to urzędnicy z Wielkopolski. Gdzieniegdzie materiały dość zaskakujące; obok dostojnych epitafiów rodzin magnackich czy senatorskich znaleźć można i takie sprawy, jak obrona przed Trybunałem Koronnym księdza Hadziewicza, „co dziewczynę za chłopca chował”, za co „w wieży siedział”. Początkowo przepisujący dokumenty zachowywał chronologię, później kopiował bez jej zachowania. Pismo czytelne, kaligrafowane, miejscami ozdobne (inicjały oraz epitafia). Na wewnętrznej okł. adnotacja z 12 VIII 1898 r. o wykorzystaniu rękopisu przez historyka Aleksandra Jabłonowskiego (1829-1913). Jemu to właśnie udostępnił ten kopiariusz przed 1876 r. Bazyli Biełozierski, były redaktor mało-ruskiego pisma „Osnowa”. Dzięki temu wydany został pierwszy tom „Źródeł Dziejowych” z 72 listami i mowami Krzysztofa Grzymułtowskiego. Jabłonowski zaczerpnął niemal wszystkie teksty z niniejszego zbioru, opatrując je krytycznymi przypisami. W tekście kopiariusza podkreślenia kredką w indeksie oraz noty i poprawki ołówkiem, pochodzące z okresu, kiedy wykorzystywał go właśnie Jabłonowski. Rękopis był własnością ziemianina Józefa Borkowskiego z Rzeszowskiego (wynika to z XIX w. zapiski w dołączonej tu wspomnianej książce Jabłonowskiego, należącej niegdyś do regionalisty Michała Rawita Witanowskiego (1858-1943). Wartość tego rodzaju zbiorów, które popularnie nazywa się „Silva Rerum”, jest nieoceniona dla edycji źródeł historycznych, zwłaszcza, jeśli chodzi o teksty, których oryginały uległy zniszczeniu na przestrzeni dziejów. Kopiariusz powstał zapewne w epoce saskiej, kiedy nastała moda na przepisywanie tego rodzaju tekstów, które trafiały następnie do bibliotek magnackich. Zbrązowienia, miejscami gdzieniegdzie tekst nieco wyblakły, ale czytelny. Kilka kart wymaga konserwacji. Grzbiet sześciopolowy, z tłocz. złoc. elementami roślinnymi (złocenia częściowo zachowane), szyldzik z tytułem „Mowy Seymowe 1688”. Znaczne otarcia opr. oraz nadpęknięcia krawędzi grzbietu. Dołączono książkę (z racji wspomnianej wyżej zapiski, nierozerwalnie związaną z rękopisem) A. Jabłonowskiego z tekstami Krzysztofa Grzymułtowskiego (1620-1687), dyplomaty i polityka (m.in. marszałek Sejmu Rzeczypospolitej; kasztelan i wojewoda poznański, znany z wielkiego poselstwa do Moskwy w 1686 r.). Na książce ekslibris Michała Rawita Witanowskiego. Wielka rzadkość.

Ilośc odsłon: 770