[secretera].
portal bibliofilsko-aukcyjny

Smereczański Aleksander. Irmologion. Księga liturgiczna bizantyńsko-słowiańska, greko-katolicka z nutami i tekstem, język cerkiewnosłowiański. Małopolska, ostatnia ćwierć XVII w., ozdobna k. tyt., k. 106, 11 tablic i 11 miniatur, 18,0 cm, opr. z epoki, skóra. 

Pięknie ilustrowana, rękopiśmienna księga z nutami i tekstem Pisma Świętego, przeznaczona dla chóru, przeplatana całostronicowymi ilustracjami wykonanymi piórkiem w sepii. Tekst w języku cerkiewnosłowiańskim. Autorem ilustracji i tekstu był Aleksander Smereczański, działający w Małopolsce wschodniej w ostatniej ćw. XVII w. artysta, znany także jako twórca innych rękopisów. Najbardziej wartościowych artystycznie jest 11 całostronicowych rysunków piórkiem, przedstawiających świętych lub sceny rodzajowe oraz 11 kart ze scenkami na początku rozdziałów, m.in. Zwiastowanie, pokłon pasterzy, Maryja na różanym krzewie, św. Szymon Słupnik, św. Antoni i Teodozy Peczerscy. Wykonane zostały w duchu pogranicza kultur Wschodu i Zachodu – część w stylu europejskim, a część bizantyńskim. Autorka monografii o tym dziele zwraca uwagę na dobry warsztat artystyczny Smereczańskiego i niezwykłe przy tego typu rękopisach bogactwo ilustracyjne (A. Zagrajek). Dobrze rozpoznane są losy rękopisu. Wymieniony jest w wizytacji biskupiej z 1725 r. w inwentarzu cerkwi Przemienienia Pańskiego w Dworcach koło Żółkwi, w których znajdował się klasztor Bazylianów. Wpis na jednej z kart („Dworce 1801”), dowodzi, że znajdował się on tam jeszcze na początku XIX w. Następnie księga trafiła w XIX w. do dworu Chrzanowskich w Moroczynie k. Hrubieszowa, o czym świadczy pieczęć tuszowa „Bibljoteka Chrzanowskich, Moroczyn”. Ostatnim właścicielem był prof. Tadeusz Chrzanowski (1926-2006), historyk sztuki, profesor KUL i Politechniki Krakowskiej. Ślady użytkowania, zbrązowienia dolnych narożników kart, drobne naprawy. Unikat.

Dzieła naukowe opisujące prezentowany rękopis: A. Zagrajek, Szata ilustracyjna rękopiśmiennego greckokatolickiego Irmologionu z końca XVII w., w: Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne, t. 3, Kraków 2001; A. Zagrajek, Rękopiśmienny, greckokatolicki Irmołogion z końca XVII w. jako przykład kultury pogranicza chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. Analiza ikonograficzna, „Series Byzantina. Studies on Byzantine and Post-Byzantine Art”, t. 2 (2004).

Ilośc odsłon: 930