[secretera].
portal bibliofilsko-aukcyjny

Skoczylas Władysław (1883-1934) – Polskie zabytki na Spiszu (zespół 14 rysunków). Ok. 1913-1914 r. Osiem rysunków opisanych ołówkiem (nazwa miejscowości – Kieżmark, Lubowla, Podoliniec oraz daty – 29-31.VIII.). Karty luzem, w tece współcz. płsk. 
Rysunki (ołówek, papier); średnio o wym. 21,5 x 18,0 cm
Zespół rysunków ukazujących zabytki miast spiskich – w tym cztery przedstawiające Lubowlę, trzy Podoliniec, trzy Kieżmark, cztery nierozpoznane, w tym jeden z kolumną maryjną. Wysokiej klasy prace łączące walory artystyczne z dokumentacyjnymi, ukazują głównie gotyckie zabytki regionu (zamki, kościoły) oraz urokliwe domy i uliczki. Szkice pokazujące polskość i piękno zabytków architektury
i krajobrazu, powstały w latach 1913-1914, kiedy artysta odbywał wędrówkę po Podhalu, Spiszu i Orawie, zbierając materiały do wydawnictwa poświęconego ludowej architekturze sakralnej (patrz zbiór rysunków w Bibliotece Narodowej; M. Sitkowska, katalog dorobku artysty, s. 98, 342). Artysta od początku swej twórczości był bardzo zaangażowany w działalność społeczną i patriotyczną. W latach 1908-1918, kiedy mieszkał w Zakopanem, działał w wielu organizacjach, m.in. Towarzystwie Tatrzańskim i Towarzystwie „Sztuka Podhalańska”. Miasta spiskie były zastawem danym Jagielle przez króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego (sojusznika Krzyżaków w kampanii grunwaldzkiej). Zastaw był gwarancją pożyczki udzielonej przez króla polskiego Luksemburczykowi w wysokości 8 ton srebra w koronach czeskich (które Polska otrzymała od Krzyżaków jako daninę po zwycięstwie grunwaldzkim). Zastaw ten nigdy nie został spłacony, a ziemie należały do Polski aż do 1769 r., kiedy podczas konfederacji barskiej zajęła je cesarzowa Austrii Maria Teresa (poprzedzając tym samym I rozbiór Polski). Zachowane w większości do dziś wspaniałe zabytki, głównie gotyckie, świadczą o licznych związkach z Polską (np. kolumny maryjne wystawiane przez starostę Teodora Lubomirskiego). Pierwszym starostą spiskim został Zawisza Czarny, ostatnim był brat króla – Kazimierz Poniatowski, zaś ostatnim właścicielem siedziby starosty – zamku w Lubowli do 1945 r. był Jan Kanty Zamoyski. W ukazanym na rysunkach Podolińcu mieściło się słynne kolegium pijarów, które wykształciło wiele wybitnych postaci oświecenia, m.in. Stanisława Konarskiego i Franciszka Karpińskiego. Stan dobry. Rzadkość.

Ilośc odsłon: 1247