Prądzyński Ignacy. Pamiętniki generała Prądzyńskiego. Opracował Bronisław Gembarzewski. T. 1–4 oraz tom wstępny (w 5 wol.). Kraków 1909. Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej. Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. [2], XLIX, 628, portret 1; [4], 720; [4], 494; [4], 410, map 6 (chromolitografie); oraz: Moszyński Jerzy. Geneza powstania listopadowego. Tom wstępny do Pamiętników generała Prądzyńskiego. Kraków 1909. Drukarnia „Czasu”, s. [4], 670, [2], 23 cm, łącznie
pięć wol., opr. jednolita z epoki płsk., zwięzy wypukłe, złoc. i tłocz.
Jedno z najcenniejszych źródeł drukowanych dotyczących powstania listopadowego i wojny polsko-rosyjskiej z 1831 r. Ignacy Prądzyński (1792–1850), jeden z najbardziej utalentowanych generałów polskich poł. XIX w., uczestnik kampanii napoleońskich i powstania listopadowego, kawaler Orderu Virtuti Militari oraz Legii Honorowej. Po wybuchu powstania, po objęciu naczelnego dowództwa przez gen. Jana Skrzyneckiego, Prądzyński, również w randze generała, został jego doradcą. Prądzyński był przede wszystkim błyskotliwym taktykiem. Dzięki wykorzystaniu jego śmiałego planu ofensywy i pod jego osobistym dowództwem, armia polska, przy minimalnych stratach własnych, rozbiła oddziały rosyjskie w bitwach pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami. Zarzucenie po tym sukcesie taktyki Prądzyńskiego przyczyniło się zapewne do stopniowego upadku powstania. Wspomnienia koncentrują się na czasie powstania listopadowego, jednak autor, by nie pozbawiać kluczowych wydarzeń ich tła i genezy, narrację rozpoczął od pocz. lat 20. XIX w., a więc działalności tajnych stowarzyszeń. Monografia hrabiego Jerzego Moszyńskiego, właściciela rękopisu pamiętników, została pomyślana jako obszerny wstęp do wspomnień generała. Moszyński, zadeklarowany konserwatysta, do zrywu z 1830 r. odnosił się z dystansem i obawiał się, że pamiętniki, pozbawione krytycznego omówienia, mogłyby przynieść więcej szkody niż korzyści. Na końcu, na osobnych kartach zamieszczono 6 kolorowych szkiców sytuacyjnych, przedstawiających układ sił w czasie bitew pod Grochowem i Wawrem, Dębem Wielkim, Iganiami, Ostrołęką i Międzyrzecem. Górne fragmenty grzbietów 3 tomów reperowane, zaplamienie płótna opr. t.3-go, poza tym stan dobry.
Lit.: W. Cabaj, Kilka słów o wydaniu Pamiętników generała Prądzyńskiego, „Teka Komisji Historycznej PAN Oddział w Lublinie”, 2006, z. 1, s. 145–155.
Ilośc odsłon: 860
