[secretera].
portal bibliofilsko-aukcyjny

Kromer Marcin. De origine et rebus gestis Polonorum Libri XXX. Recogniti ab autore. Una cum funebri eiusdem autoris Oratio, Sigismundi Regis uitam compendiose complexa et aliquoties iam prius edita. Accessit modo iudicium Francisci Robortelli Utinensis, de authore et libro. Basileae (Bazylea) 1558. Per Ioannem Oporinum, folio, k. [6], s. 719, [1], k. [35], portret Zygmunta Augusta i Zygmunta I Starego (drzeworyty całostronicowe), winietka tyt., inicjały (drzeworyty), opr. późn. z wykorzystaniem dawnego perg. (karta graduału), brzegi k. barwione. 

E.XX, 280. Wydanie drugie uzupełnione. Jedno z najwybitniejszych dzieł historycznych w dorobku Marcina Kromera (1512-1589) – biskupa warmińskiego, dyplomaty, pisarza i historyka. Autor pochodził z rodziny mieszczańskiej z Biecza. Po ukończeniu studiów na Akademii Krakowskiej w 1528 r. zwiedził Niemcy, studiował prawo w Bolonii oraz teologię w Rzymie. Po powrocie do Polski był sekretarzem królewicza Zygmunta Augusta, który po wstąpieniu na tron obsypał go zaszczytami i powierzał funkcję posła w najważniejszych sprawach dyplomatycznych. Był orędownikiem spraw polskich na sejmach Rzeszy i na Soborze Trydenckim. Po śmierci prymasa Hozjusza w 1579 r. został biskupem Warmii. Wtedy też wycofał się z życia publicznego, poświęcając się dziejopisarstwu. Dzieło swe, oparte m.in, na uporządkowanych wcześniej materiałach z Archiwum Skarbca Koronnego na Wawelu, oddał do druku jesienią 1554 r. Wydanie pierwsze ukazało się w 1555 r. Pierwsze trzy wydania łacińskie drukowane były w Bazylei u najznakomitszego wydawcy europejskiego tego okresu Jana Oporyna. Celem pracy było przedstawienie czytelnikowi w kraju i za granicą obrazu całości dziejów polskich. Narracja została doprowadzona do 1506 r., panowanie Zygmunta I zastąpił przedruk mowy pogrzebowej „Oratio in funere…” wygłoszonej przez Kromera. Sukces wydawniczy dzieła okazał się ogromny. Do końca wieku ukazało się pięć wydań łacińskich, przekład niemiecki, w 1611 r. wyszedł w Krakowie przekład polski. Dzieło Kromera „napisane w pięknej i wytwornej łacinie klasycznej, wedle wszelkich arkanów humanistycznej metodologii, wzbudziło zachwyt i podziw w kołach intelektualnych Zachodu […] Przeznaczone dla obcych, ukazywało moc państwa polskiego, głosiło jego chwałę i wielkość w przeszłości” (H. Barycz, PSB, XV, s.323). Dzieło Kromera posiada dużą wartość historyczną, w tekście cytowanych jest in extenso ponad 100 dokumentów, wykorzystana została także najstarsza kronika polska Galla Anonima. W kraju początkowo przyjęto je wrogo, po kilku latach nastroje uległy zmianie – w 1580 r. Sejm uchwalił dla Kromera publiczne podziękowanie. „W historiografii polskiej wpływ Kromera był ogromny, wszystkie całościowe syntezy naszych dziejów aż do Naruszewicza opierały się na nim” (H. Barycz). Dzieło otwiera karta tytułowa z ukoronowanym Orłem na tarczy i monogramem Zygmunta Augusta. Na verso karty tytułowej znajduje się całostronicowy portret króla Zygmunta Augusta, na stronie 690 znajduje się całostronicowy portret króla Zygmunta I Starego. Do opr. wykorzystano dawny perg. z graduału (z zapisem nutowym). Ślady po owadach i charakterystyczne przebarwienia kart, poza tym stan bardzo dobry. Ładnie zachowany egzemplarz pomnikowego dzieła historiografii polskiej. Bardzo rzadkie.

Lit.: K. Piekarski. Katalog Biblioteki Kórnickiej. Tom I. Polonica XVI wieku, poz. 778; Katalog starych druków Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Polonica wieku XVI, poz. 1352; J. Ożóg, Katalog poloników XVI w. Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, poz. 1033; Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, poz. 1358; Katalog druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, poz. 5478.

Ilośc odsłon: 1670